Afgelopen maandag wandelde ik met de buurvrouw en die vertelde dat ze het wafelijzer, dat nog van haar moeder is geweest, van zolder had gehaald en dat ze vandaag of morgen knieperties (wafeltjes) ging bakken. Het recept zat nog op een los vettig geworden papiertje in de doos en ze rakelde zo het recept op omdat de ingrediënten in vaste verhoudingen stonden. Er stond op dat het ging om het recept van mevrouw De Boer. Hoe heerlijk, die nostalgie!
Het deed me denken aan vroeger toen ik samen met mijn moeder knieperties en nieuwjaarsrolletjes bakte. We hadden een bruine bus en daar gingen de platte wafeltjes in. Zeker 200 waren het er (zonder te overdrijven). Een heel aantal (kwam niet in die trommel terecht, maar in een Tupperware bewaardoos) rolden we zodra ze uit het ijzer kwamen direct om de steel van een houten lepel tot rolletjes op. Mijn moeder was daar beter in dan ik, want zij had vuurvaste vingers en ik (toen nog) niet. Die rolletjes werden opgegeten met slagroom erin.
Om het goed uit te leggen: een kniepertie is een zoete, dunne, knapperige wafel die traditioneel rond de jaarwisseling wordt gebakken en gegeten in Salland, Achterhoek, Twente, Groningen, de kop van Overijssel en Drenthe. Vroeger werden die in smeedijzeren knijpijzers boven het haardvuur of in de kachel gebakken. En later en nu nog steeds in een elektrisch wafelijzer. Op braderieën en bij aangelegenheden voor goede doelen kun je vaak een zakje van 10 stuks kopen voor € 1,25 of € 1,50.
Mijn vader en mijn kinderen zijn er gek op. En als mijn vader ze ergens kan kopen, koopt hij ook steevast een zakje voor zichzelf èn een zakje voor ons. Omdat mijn vader 31 december jarig is en je als kind echt niet meer weet wat je de beste man moet geven, bedacht ik me al lopende met de buurvrouw dat het leuk zou zijn om naast de geijkte cadeaubon een grote voorraad knieperties voor hem te maken en aan hem te geven.
Zelf heb ik ook een wafelijzer, maar dat heb ik echt al jaren niet gebruikt. Ik had er laatst nog aan gedacht om zelf te gaan bakken, maar ik moest nog steeds aan mijn vader vragen of hij nog ergens het recept van mijn moeder kon opsnorkelen. Nu de verhoudingen zo duidelijk bleken te zijn, bedacht ik me dat ik alles in huis had om het te kunnen maken. Mooi op tijd voor de verjaardag van mijn vader.
Met de kinderen zou ik die middag in de tuin werken om de dooie boel wat op te ruimen en in de groenbak te doen. Ik stelde voor dat ik buiten de wafeltjes zou bakken en dat zij ondertussen in de tuin aan de slag gingen. Maar ik kon ook wel wat wafelbakkers gebruiken, dus we keken even aan hoe dat zou gaan verlopen.
Samen met dochterlief begon ik aan het beslag en we smolten de boter en voegden de andere ingrediënten naar verhouding toe en….. het werd een bonk beton waar niets mee te beginnen was. Nu weet ik dat er twee soorten beslag in omloop zijn: een waarbij je balletjes maakt en die in het ijzer doet en een waarbij je een theelepel vloeibaar beslag in het ijzer doet. Met mijn moeder maakte ik altijd een enigszins vloeibaar (kleverig) beslag/ deeg, maar met dit brouwsel was zelfs nog geen balletje te maken en het uiterste van vloeibaar. Dus schakelden we een hulplijn in en belden we de buurvrouw om de verhoudingen te checken. Bij het recept stond kennelijk ook nog dat er een kopje water toegevoegd moest worden. Dus dat deden we. Het werden twee kopjes water en toen leek het – soort van- goed te zijn om met twee theelepels een dotje deeg in het ijzer te doen. Één theelepel om het deeg te scheppen en de tweede theelepel om het van de theelepel af te krijgen en op het ijzer te laten “vallen”.
Ondertussen had zoonlief (met af en toe wat hulp) buiten de spullen klaargezet zodat we aan het bakken konden. Het ijzer werd warm en de eerste wafels werden na het afkoelen door ons getest. Het was even zoeken naar de juiste hoeveelheden beslag/deeg in het ijzer, de juiste temperatuur en hoe lang ze erin moesten bakken….maar ze werden echt super lekker. Terwijl de kinderen in de tuin het dode blad van de tegels harkten en in de container deden, bakte ik rustig door. Toen het tuinwerkje klaar was, dronken we buiten warme chocolademelk en aten we nog een wafeltje. Ondertussen bakte ik vrolijk door en de hoeveelheid wafels dat uit het deeg gehaald kon worden leek oneindig.
Toen we halverwege het deeg waren, werd het wat stijver en hadden we er (als we er minder water in hadden gedaan) ook balletjes van kunnen rollen. Maar het ging prima met de theelepels. En toen…belde de buurvrouw. Ze was ook aan de slag gegaan en had samen met haar dochter en haar man nog op internet gekeken en de verhoudingen stonden overal toch weer anders. Bij Koopmans stond het recept met minder bloem, waardoor er technisch gezien twee keer zoveel suiker en boter in kwam te zitten. Dat leek me wat veel en te rijkelijk, tenzij je van mierzoete koekjes houdt. Ik gaf aan dat de smaak van de knieperties met de verhoudingen volgens het recept van mevrouw De Boer precies was zoals vroeger. We moesten erg lachen om alle verwarring. Of ze het recept van mevrouw De Boer gevolgd hebben weet ik niet, maar na een flinke tijd buiten knieperties te hebben gebakken, werd het tijd voor ons om naar binnen te gaan. Het werd kouder en ik voelde mijn voeten koud worden.




En dan nu het geteste recept van mevrouw De Boer: Een pakje roomboter smelten in de pan. Ondertussen 1 kg bloem zeven en een pond suiker en twee zakjes vanille suiker toevoegen en goed mengen. De boter een beetje laten afkoelen en aan het bloem/suikermengsel toevoegen. Daarna 5-6 eieren toevoegen en dat alles goed mengen. En daarna twee kopjes water toevoegen. Als je het een uurtje laat staan kun je er waarschijnlijk balletjes van rollen. Maar je kunt het dus ook (eventueel nog iets dunner maken en) direct aan de slag gaan met twee theelepels.
De kosten voor oneindig veel wafeltjes (als je boodschappen haalt bij Albert Heijn) bedragen € 4,45 excl. stroomverbruik van je wafelijzer: € 0,39 patentbloem, 6 eitjes € 1,99, roomboter (ongezouten) € 1,89, 2 zakjes vanille suiker € 0,18.
Uiteraard heb ik later nog gekeken op internet, daar vond ik leuke wetenswaardigheidjes. De platte wafels symboliseren het oude jaar dat zich al heeft ontvouwen. De opgerolde wafeltjes (nieuwjaarsrolletjes) staan voor het nog onbekende jaar dat zich nog moet ontvouwen. De rolletjes worden gevuld met slagroom. De platte wafeltjes lijken te worden gemaakt met dik beslag (balletjes) en de opgerolde met iets zoeter en dun beslag. Ik heb een aantal wafeltjes opgerold en dat ging prima met het beslag dat ik gebruikte. Maar ik stond alleen te bakken en rollen en bakken tegelijk is niet handig. Je moet dan eigenlijk met z’n tweetjes zijn, waarbij de een bakt en de ander rolt. Precies zoals ik vroeger samen met mijn moeder deed.